Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το λαθρεμπόριο προϊόντων καπνού κοστίζει στις χώρες της ΕΕ περίπου 10 δις ευρώ τον χρόνο. Ειδικοί και ευρωβουλευτές συναντήθηκαν στις 22 Ιανουαρίου για να συζητήσουν το ρόλο που διαδραματίζουν οι μεγάλες καπνοβιομηχανίες και να αναζητήσουν τρόπους για βελτιώσουν την κατάσταση. Ο αντιπρόεδρος της επιτροπής ελέγχου του προϋπολογισμού Bart Staes (Πράσινοι, Βέλγιο) δήλωσε ότι “η ιδέα ότι έχουμε κερδίσει τη μάχη κατά του λαθρεμπορίου δεν είναι απόλυτα αληθής”

Υπάρχει ανάμειξη των μεγάλων εταιρειών;

Το 2000 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέθεσε μηνύσεις στη Νέα Υόρκη κατά της εταιρείας PMI και άλλων εταιρειών, με την κατηγορία ότι διακινούν τσιγάρα παράνομα.

Τελικά, το 2004 η εταιρεία συμφώνησε σε συμβιβασμό και στην καταβολή 1 δις ευρώ, σε διάστημα 12 χρόνων, στην ΕΕ αλλά και σε επιπλέον πρόστιμα σε περίπτωση μελλοντικών κατασχέσεων γνήσιων προϊόντων της.

Παρόμοιες συμφωνίες έγιναν και με την Ιαπωνική Διεθνή Καπνοβιομηχανία το 2007, την Αμερικανική και την Βρετανική καπνοβιομηχανία και την ImperialTobacco το 2010.

Η ευρωβουλευτής Ι. Grässle (ΕΛΚ, Γερμανία) δήλωσε ότι αυτές οι συμφωνίες δεν έχουν φέρει διαφάνεια και ότι “πρέπει να εξετάσουμε πιο προσεκτικά τι συμβαίνει με τα χρήματα που καταβάλλονται από την βιομηχανία καπνού…” και συνέχισε ” χρειαζόμαστε μία συνεκτική και συνεπή στρατηγική για την αντιμετώπιση του λαθρεμπορίου”.

Η καθηγήτρια δημόσιας υγείας του Πανεπιστημίου του Μπάθ, AnnaGilmore επεσήμανε ότι υπάρχουν αποδείξεις ότι οι 4 μεγάλες καπνοβιομηχανίες εμπλέκονται ακόμα σε δραστηριότητες παράνομου εμπορίου τσιγάρων. Υποστήριξε ότι “ένα σημαντικό στοιχείο του παράνομου εμπορίου στην Ευρώπη φαίνεται ότι οφείλεται στις μεγάλες καπνοβιομηχανίες Πρέπει να παραδεχτούμε ότι οι συμφωνίες δεν σταμάτησαν τις βιομηχανίες τσιγάρων”.

Έλλειψη αξιόπιστων δεδομένων

Είναι δύσκολο να μετρηθεί το μέγεθος του λαθρεμπορίου στην ΕΕ καθώς δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία και δεδομένα. Οι βασικές πηγές είναι οι κατασχέσεις λαθραίων πακέτων και ή έρευνα που μετράει τον αριθμό των άδειων πακέτων σε όλη την ΕΕ. Ο Βέλγος ειδικός, Luk Joossens παρουσίασε έκθεση για το λαθρεμπόριο τσιγάρων που πραγματοποίησε για λογαριασμό του ΕΚ, σύμφωνα με την οποία και οι δύο μέθοδοι παράγουν ανακριβείς εκτιμήσεις και δείχνουν αντιφατικά αποτελέσματα για τοις τάσεις που έχει το παράνομο εμπόριο τσιγάρων.

Πρωτόκολλο για την εξάλειψη του παράνομου εμπορίου σε όλο τον κόσμο

Ο Πολωνός ειδικός, Leszek Bartłomiejczyk, αναφέρθηκε στο λαθρεμπόριο τσιγάρων από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης όπως η Λευκορωσία, η Ουκρανία και η Ρωσία. Ο Bartłomiejczyk υποστήριξε την δημιουργία παγκόσμιου συστήματος το οποίο θα ελέγχει την παραγωγή και την διανομή και “θα μπορεί να προσδιορίζει με ασφάλεια όλα τα προϊόντα - ποιός τα παρήγαγε, πού και γιατί”. Προέτρεψε την ΕΕ να επικυρώσει το πρωτόκολλο του 2012 του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας για την εξάλειψη του παράνομου εμπορίου τσιγάρων, Το πρωτόκολλο προβλέπει ένα παγκόσμιο σύστημα συλλογής και διανομής πληροφοριών. Η Σύμβαση έχει υπογραφεί από τη ΕΕ και από 53 χώρες σε όλο το κόσμο.