Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποστέλλει τελικές προειδοποιήσεις στην Πορτογαλία για περιβαλλοντικές παραβάσεις.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνεχίζει τη νομική διαδικασία που κίνησε κατά της Πορτογαλίας για τρεις παραβάσεις της νομοθεσίας της ΕΕ που διέπει την προστασία της υγείας του ανθρώπου και τη διαφύλαξη του περιβάλλοντος. Για κάθε μία από τις τρεις περιπτώσεις, διαβιβάστηκε στην Πορτογαλία τελική γραπτή προειδοποίηση για την επικείμενη παραπομπή της στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, εκτός εάν αρθεί η παράβαση στο αμέσως προσεχές μέλλον. Οι παραβάσεις αφορούν σοβαρές ανεπάρκειες στην εκ μέρους της Πορτογαλίας διαχείριση των βιομηχανικών αποβλήτων, την ανάπτυξη εγκαταστάσεων αναψυχής που απειλούν μια - σημαντική για τη διατήρηση της φύσεως – περιοχή, καθώς και την ανεπαρκή επεξεργασία λυμάτων από σημαντική παράκτια πόλη κοντά στη Λισαβόνα.
Ο αρμόδιος για το περιβάλλον Επίτροπος κ. Σταύρος Δήμας δήλωσε: “Ελπίζω ότι οι προειδοποιήσεις αυτές θα έχουν ως αποτέλεσμα την άμεση λήψη μέτρων εκ μέρους των πορτογαλικών αρχών για την άρση των εντοπισθέντων προβλημάτων. Θα προτιμούσαμε να εξασφαλίσουμε χειροπιαστά αποτελέσματα όσον αφορά τη βελτίωση των επιπέδων προστασίας των πολιτών και του περιβάλλοντος, παρά να υποχρεωθούμε να παραπέμψουμε τις υποθέσεις αυτές στο Δικαστήριο.”

Βιομηχανικά απόβλητα
Η Επιτροπή αποφάσισε να απευθύνει στην Πορτογαλία τελική γραπτή προειδοποίηση για ανεπάρκειες στην εκ μέρους της διαχείριση επικίνδυνων και μη επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων. Κατά την άποψη της Επιτροπής, η Πορτογαλία δεν απογράφει τις ποσότητες τέτοιων αποβλήτων, ούτε τις επεξεργάζεται καταλλήλως. Οι ανεπάρκειες αυτές συνιστούν παραβάσεις της οδηγίας - πλαισίου της ΕΕ για τα στερεά απόβλητα [1] και ενέχουν κίνδυνο για την υγεία του ανθρώπου και για το περιβάλλον, καθώς και της οδηγίας για τα επικίνδυνα απόβλητα[2] . Από απογραφή που διενεργήθηκε το 2003 στην Πορτογαλία, προέκυψε ότι οι πραγματικές ποσότητες επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων ήταν κατά 20% υψηλότερες από όσες δήλωσαν οι φορείς εκμετάλλευσης. Στην περίπτωση των μη επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων, η διαφορά ήταν ακόμη μεγαλύτερη. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει ότι μεγάλες ποσότητες επικίνδυνων και μη επικίνδυνων αποβλήτων δεν καταγράφονται ή τυγχάνουν ανεπαρκούς επεξεργασίας. Αυτό δημιουργεί σειρά προβλημάτων για το περιβάλλον και την υγεία του ανθρώπου. Τα τελευταία χρόνια, οι πορτογαλικές αρχές κατάρτισαν διάφορα στρατηγικά σχέδια για τη βελτίωση της διαχείρισης των βιομηχανικών αποβλήτων, πλην όμως κανένα από αυτά δεν εφαρμόστηκε καταλλήλως.

Κατόπιν τούτων, η Επιτροπή διαβιβάζει τελική προειδοποίηση για την παραπομπή της Πορτογαλίας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, σε περίπτωση που οι πορτογαλικές αρχές δεν άρουν τις εν λόγω αδυναμίες στο αμέσως προσεχές μέλλον.
Ανάπτυξη στο εσωτερικό περιοχών διατήρησης της φύσεως

Επίσης, η Επιτροπή διαβιβάζει τελική γραπτή προειδοποίηση που αφορά ένα μεγάλο αστικό θέρετρο και ένα γήπεδο γκολφ (‘Quinta da Ombria’) που προγραμματίζεται να κατασκευαστούν σε περιοχή διατήρησης της φύσεως η οποία είναι σημασίας ΕΕ, στην περιφέρεια του Algarve (Νότια Πορτογαλία).

Σε εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, μολονότι αυτή δεν ήταν πλήρης, διαπιστώθηκε ότι το έργο, δυναμικότητας 1.700 κλινών και εκτάσεως 143 ha, θα είχε σημαντικές επιπτώσεις σε τουλάχιστον τρεις τύπους σπανίων ενδιαιτημάτων που καλύπτονται από την οδηγία της ΕΕ για τα ενδιαιτήματα (οικοτόπους). Η οδηγία αυτή αποβλέπει στη διαφύλαξη σημαντικών φυσικών ενδιαιτημάτων και άγριας χλωρίδας και πανίδας σε ολόκληρη την ΕΕ[3] . Επίσης, το αναπτυξιακό αυτό έργο αναμένεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις σε ένα είδος φυτού, το Thymus lotocephalus (πορτογαλικό θυμάρι), το οποίο, βάσει της οδηγίας, θεωρείται ως είδος που χρήζει εξαιρετικά αυστηρής (“προτεραιότητας”) προστασίας.

Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θεωρεί ότι οι πορτογαλικές αρχές δεν έλαβαν τα αναγκαία μέτρα προστασίας του οικολογικού ενδιαφέροντος της περιοχής και, ως εκ τούτου, δεν συμμορφώθηκαν με την οδηγία για τα ενδιαιτήματα (οικοτόπους). Το έργο συνιστά μία μόνο απειλή από ολόκληρη σειρά δυνητικών απειλών για το δίκτυο προστατευόμενων φυσικών περιοχών της ΕΕ Natura 2000, που προέρχονται από δραστηριότητες ανεξέλεγκτης αστικής ανάπτυξης κατά μήκος της νότιας ακτής της Πορτογαλίας.

Επιπλέον, από την εκτίμηση επιπτώσεων διαπιστώθηκε ότι επικίνδυνες ουσίες σε λιπάσματα που χρησιμοποιούνται στο γήπεδο γκολφ ενδέχεται να ρυπάνουν υδροφόρο ορίζοντα που θεωρείται ως πόρος στρατηγικής σημασίας για την περιφέρεια. Κάτι τέτοιο θα συνιστούσε παράβαση της οδηγίας ΕΕ για την προστασία των υπόγειων υδάτων από τη ρύπανση που προέρχεται από ορισμένες επικίνδυνες ουσίες[4] .

Επεξεργασία λυμάτων
Αποστέλλεται στην Πορτογαλία τελική γραπτή προειδοποίηση για την ανεπαρκή επεξεργασία αστικών λυμάτων από τη μείζονα περιφέρεια του Estoril, η οποία περιλαμβάνει σειρά αστικών περιοχών δυτικά της Λισαβόνας, συνολικού πληθυσμού περίπου 720.000 ατόμων.
Η οδηγία της ΕΕ για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων [5] επιβάλλει τη συλλογή και διενέργεια δευτεροβάθμιας (βιολογικής) επεξεργασίας των λυμάτων από πόλεις και κωμοπόλεις πληθυσμού άνω των 15.000 κατοίκων, ή με ισοδύναμη παραγωγή λυμάτων από άλλες πηγές, προτού απορριφθούν στη θάλασσα ή σε γλυκά ύδατα. Αυτό θα έπρεπε να έχει γίνει πριν τα τέλη του 2000.

Με απόφαση της Επιτροπής, του 2001, επετράπη στην Πορτογαλία να χρησιμοποιήσει διάταξη εξαίρεσης που περιέχεται στην οδηγία και να προβεί σε - υποδεέστερη της δευτεροβάθμιας - επεξεργασία των λυμάτων που απορρίπτονται στον Ατλαντικό Ωκεανό από την περιοχή του Estoril, με το σκεπτικό ότι η πλέον προωθημένη επεξεργασία δεν θα παρήγε ουσιαστικότερα περιβαλλοντικά οφέλη.
Η απόφαση συναρτάτο με τη συμμόρφωση σε ορισμένες απαιτήσεις σχετικές με την ποιότητα των απορριπτόμενων υδάτων, ιδίως κατά τη διάρκεια της κολυμβητικής περιόδου, καθώς και σε ορισμένες απαιτήσεις παρακολούθησης και υποβολής εκθέσεων.

Η Επιτροπή κινεί διαδικασία επειδή, βάσει των πληροφοριών που διαβιβάστηκαν από την Πορτογαλία, προκύπτει ότι, πέντε έτη μετά την παρέκκλιση, τα λύματα που απορρίπτονται από την μείζονα περιοχή δεν ανταποκρίνονται ακόμη και στα στοιχειωδέστερα πρότυπα που επιτρέπει η απόφαση, ενώ η κατάσταση δεν βελτιώνεται. Π.χ., σε ποσοστό άνω του 20% των δειγμάτων, παρατηρούνται επίπεδα κολοβακτηριδίων μεγαλύτερα από αυτά που επιτρέπει η απόφαση.

Νομική διαδικασία
Το άρθρο 226 της Συνθήκης εξουσιοδοτεί την Επιτροπή να κινεί νομικές διαδικασίες κατά των κρατών μελών που δεν τηρούν τις υποχρεώσεις τους.
Όταν η Επιτροπή θεωρεί ότι ενδέχεται να στοιχειοθετείται παράβαση των διατάξεων του δικαίου της ΕΕ, που δικαιολογεί την κίνηση διαδικασίας παράβασης, απευθύνει “επίσημη προειδοποιητική επιστολή” (πρώτη γραπτή προειδοποίηση) στο εμπλεκόμενο κράτος μέλος, με την οποία το καλεί να της υποβάλει τις παρατηρήσεις του εντός ορισμένης προθεσμίας, συνήθως δίμηνης.
Με βάση την απάντηση, ή ελλείψει απαντήσεως, του εμπλεκόμενου κράτους μέλους, η Επιτροπή δύναται να αποφασίσει να του απευθύνει “αιτιολογημένη γνώμη” (τελική γραπτή προειδοποίηση).

Σε αυτήν αναπτύσσονται σαφώς και ρητά οι λόγοι για τους οποίους η Επιτροπή θεωρεί ότι έχει σημειωθεί εν προκειμένω παράβαση του δικαίου της ΕΕ και καλείται το κράτος μέλος να συμμορφωθεί εντός ορισμένης προθεσμίας, συνήθως δίμηνης.
Εάν το κράτος μέλος δεν συμμορφωθεί με την αιτιολογημένη γνώμη, η Επιτροπή δύναται να αποφασίσει την παραπομπή της υπόθεσης στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Εάν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θεωρήσει ότι όντως υπήρξε παράβαση των διατάξεων της Συνθήκης, το κράτος μέλος που ευθύνεται για την παράβαση καλείται να λάβει τα αναγκαία μέτρα για να συμμορφωθεί προς τις εν λόγω διατάξεις.

Το άρθρο 228 της Συνθήκης εξουσιοδοτεί την Επιτροπή να λαμβάνει μέτρα κατά κράτους μέλους που δεν συμμορφώνεται με προηγούμενη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Το άρθρο αυτό εξουσιοδοτεί επίσης την Επιτροπή να ζητεί από το Δικαστήριο την επιβολή χρηματικού προστίμου στο εμπλεκόμενο κράτος μέλος.
Για τρέχουσες στατιστικές σχετικά με τις περιπτώσεις παραβάσεων εν γένει βλέπε:
http://europa.eu.int/comm/secretariat_general/sgb/droit_com/index_en.htm#infractions

[1] Οδηγία 75/442, όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία 91/156
[2] Οδηγία 91/689
[3]Οδηγία 92/43
[4] Οδηγία 80/68
[5] Οδηγία 91/271